By :Joshua Van Nun Lian
Nun Dawh timi
cu zohchunmi nun, tahchunmi nun, cawnmi nun le hmanmi nun hi a si. Cucu nun
dawh cu minung vialte nih kan ngei kho dih. Cucu pumpak, chungkhar, miphun
le zumtu hna kan kut cungah silole kan nunnak chungah a ummi a si. Phun
dang in chim le fianter ahcun, na nun hi ka caah ka thlalang si sehlaw, ka nun
hi na caah thlalang si ve seh. Hi nun dawh i, a hrampi le tungpi a simi cu –
pumpak (nangmah) nih zei ka nun silole zeibantuk ka nun hi dah ka minung-hawi
nih i-lak in i-char ve hna seh, an nunnak le nunning caah tiah nai timi ah a
ummi a si.
Atu chan vawlei le tuni
bantuk chan hna ahhin, ”Nun Dawh” timi nun vun ngeih hna hi a fawimi a si lo. Chunglei he lenglei he Nun Dawh taktak le tling vun
ngeih chinchin cu a har tukmi nunning, sining le dirhmun khi a si kho men. Nain
kan nunnak le nunning hna cu, kanmah kut le nun ah a ummi an si caah – kanmah
biachahmi, yesmi le thimmi hoih in an si khawh le an um khawh hi ka zumh –
zeidah ka nun in ka minung-hawi nih an i-lak ve lai?
Zohchunmi Nun:
tuni ah minung nih kan herhmi cu i-zohchun dingmi nun hi a si. Vawlei ah sualnak le chiatnak hna a karh chin lengmang
a ruang phunphun ruangah. Cu tikah, kan lungput, ziaza le nunning hna zongah,
kan i-zohchun dingmi nun minung nih kan herh tuk cang. Unnatural le Abnormal
tiah rak hmuhmi le ruahmi nun hna hi tuni ah, “a poi lo” tiin an
lar ngaingai. Nangmah nih nun dawh na ngeih khawh le langhter khawh nakhnga
caah pakhatnak ah nangmah kha biapi na si i, na minung-hawi nih nun dawh an
ngeih khawh nakhnga caah zongah, nangmah kha biapi na si tthiamtthiam. Na/ka
nun hi zeidah mi nih an i-zohchunmi a si hnga?
Tahchunmi
Nun: vawlei nih a herh tuk, a um rihmi cu i-tahchun dingmi
nun hi a si. Atu chan ahcun, minung nun kan cuanh tikah, tahchunnak caah lak
dingmi le char dingmi nun a tlawm cang. Nun Dawh timi tahchun dingmi nun hmuh
le kawl a har ngaingai cang. Cucu nangmah le keimah kan nun, nunnak le nunning
ruangah a si. Kan umtuning, tlonlenning le tthutdirning tbk hna zongah, tahchun
dingmi nun a ngeimi minung vawlei ah an tam ti lo. Cucaah nangmah le keimah kan
biapi tuk, tahchunmi nun vawlei ah a um khawh nakhnga caah. Na/ka nun hi zeidah
mi nih an i-tahchunmi a si hnga?
Cawnmi
Nun: atu chan in hmailei chan ah minung kan herhmi cu
cawnmi nun hi a si. Minung nih cawnmi nun ngeih timi cu, kan nun, nunnak le
nunning kan minung-hawi nih an kan cawn chinmi nun khi a si. Nun Dawh kan timi
nun hi mi nih an i-cawn chin kha a rak biapi tuk. Tuni ah, nun dawh cawn chin
dingmi a har ngaingai cang. Minung lungthin, ziaza, lungput le nunning
kherhhlai tikah, keimah nawl, keimah duhmi pei a si cu, a poi lo tbk deuh a si
cang. Sualnak le chiatnak nun timi nun tu hi a tuahning hna a cawn a fawi tuk
cang. Kan cawlcanghning le tuahserning hna ah cawnmi nun a ngeimi kan si khawhnak
caah teima cio hna usih. Na/ka nun hi zeidah mi nih an i-cawnmi a si hnga?
Hmanmi
Nun: a donghnak bik ah a haumi cu, hmanmi nun hi a si. Kan
nun le nunning minung-hawi nih an i-zohchun, an i-tahchun le an i-cawn sawhsawh
lawng a za lo, an nunnak le nunning caah an hman hrimhrim a hau ve. Cu
tikah, kan zapi in nun dawh a ngeimi minung kan si kho lai. Cu nun dawh an
i-lak le charmi nun kha, a taktak in an langhter chinchin khawhnak caah – a
herhning le tthatning pakhat le pakhat kan i-bawmhchanh cio kha a rak biapi
tukmi a si. Cun pumpak cio nih ka nun hi mi nih an vun hman ve dingmi nun ah
cang seh timi lungthin, ruahnak le tinhmi ngei in kan nun cio hi a biapi tuk
fawn.
Hi nun dawh chungah a
ummi nun hna hi minung nih kan herhmi an si. Cucu pumpak, chungkhar, khua, ram,
miphun in vawlei ah kan herhmi zong a si. Kan ngei in langhter cang maw? Cucu
nangmah le keimah nih kan leh dingmi biahalnak a si. Zeitindah kan leh lai?
Kan Herhmi
Vawlei ah pumpak nih zohchunmi, tahchunmi, cawnmi le
hmanmi nun ngeih kan herh.
Vawlei ah chungkhar nih zohchunmi, tahchunmi, cawnmi le hmanmi nun ngeih kan
herh.
Vawlei ah miphun nih zohchunmi, tahchunmi, cawnmi le hmanmi nun ngeih kan herh.
Vawlei ah vawlei nih zohchunmi, tahchunmi, cawnmi le hmanmi nun ngeih kan herh.
Cucu Nun Dawh nih
vawlei, chungkhar, miphun le tamfun (society) ah ttumchuknak si loin, tthatnak,
remnak, daihnak le tthanchonak a chuahter hrimhrim lai.
“Vawlei ah daihnak,
remnak le dawtnak a um zungzal khawh nakhnga caah, a herh hrimhrimmi hriamnam
pakhat cu minung nih zohchunmi nun, tahchunmi nun, cawnmi nun le hmanmi nun kan
ngeih hi a si”. Cu tikah kan society chungah – sualnak le chiatnak a tlawm lai,
kanmah le kanmah i-ralrin dingmi, i-ttih dingmi, i-kilveng dingmi le i-humhak
dingmi a um lai lo. Cu tikah daihnak,
remnak le dawtnak kan society chungah a leng lai.
Pumpak, chungkhar,
khua, kan ram/miphun, tamfun le vawlei i-thleng seh ti kan ruah le duh a si
ahcun, kanmah kan i-thlen hmasa a hau. Cucu Nun Dawh kan ngeihnak le langhter
in a si lai. Na nun hi nun dawh lo – tahnak, cuaithlainak, testnak,
cawnpiaknak le chimhnak caah si seh!
