 |
| Steve Jobs |
2005 kum June 22 ah Stanford University in Degree peknak an tuah lio ah Apple Computer, iphone, ipad le Pixef Computer Animation Studio a thawk hmasat bik mi Steve Jobs nih sianghnakchia pawl hna sinah bia a chimmi a si. A rel remnak in Leh mi a si caah palhnak a um cun ka ngai thiam uh. Cun a sau pah le a relhuammi ca lawng ah a si ko hnga.
A bia cu tihin a rak thawk:
- Vawlei cung sianginn tha pakhat a si mi Stanford University ah Degree a la mi sianghngakchia nan hmai ka ah biachimnak caan ka hmuh caah ka lawmtuk hringhran ti chim ta ka duh. Asinain kei hi Boih a hmu mi ka si lo. A taktak ti ahcun hi bantuk Boih-laknak hmun hi a voikhatnak ka tel khawhnak a si. Nihin ni nan hmai ah keimah kong thenthum in ka chim lai. A saupi cu a si lai lo. Cun a tha ciammam zong a si lai lo.
Kei hi Reed College ah thla ruk lawng sianginn a kai i a chuak thanmi ka si. Asinain Sianginn he tthen siang loin thla 18 ka kai nolh tthan. Zeiruangah sianginn ka chuahnak a si hnga ti hi nan thei duh hnga maw? Hi kong chim ding ahcun ka chuah hlan kong in thok i chim a hau lai. Kei hi ka nu paw chung ka um lio ah ka nu hi Va a ngei lo mi sianghleiruun sianghnakchia pakhat a si. Mah ruangah cun ka nu nih keimah hi hrin i mi dang cawmter ding in a thinlung a rak khiak. A ka cawmtu ding nu le pa hi boih la mifim an si lai tiah a ruat i Lawyer a simi nuva hna sinah chiah ding in timhtuahnak an rak ngei. Asinain "a aaaa..aa.a..a.a" tiah ka chuah lio ah hin pa ka rak si i Lawyer te nuva nih kan nih kan duh mi cu Nu pei a si cu tiah an i let tthan. Mah ti cun Lawyer pa i a nu pi nih a tu ka nu le pa sin ah "hi mah ka hin ruah lo piin fapa a ngei i nan duh maw?" tiah phone a chonh hna. Ka nu le pa nih cun an duh tuk ta.
- Asinain ka nu le pa boih ngei mi zong an si lo. Ka pa cu tanghra hmanh a awng lomi a si kha ka nu nih a theih tik ah hringtu ka nu nih min a thut piak hna lo. Cun ka nu le pa nih a ngan tikah Sianghleiruun kan kaiter hrimhrim lai tiah bia an kamh hnu lawng ah min a thut piak hna. Hnu kum 17 a rauh hnu ah Sianghleiruun sianghngakchia pakhat ka rak si. Asinain khua ruat setsai lo in Stanford tluk deng in a man a fak mi sianghleiruun ah ka rak i thim. Ka sianginn fimcawnnak ah sifak nu le pa tangka cu ka hman ka den ai cang. Thlaruk a rauh hnu ah hi sianginn kainak thawng in fimnak ka hmuh mi le ka tangka hman mi a tlak in ka hmu lo. Mah lio ah zei tinh mi (GOAL) hmanh ka rak ngei lo. Ka nunnak caah zei ka ttuan lai ti ka ruat kho lo. Nu le pa harsa tein a khawnmi tangka tu kha hman tlorh kha a si ko. Mah ti cun sianginn in ka chuak. A ttha te ko lai tiah tihnak thinlung za he sianginn cun ka chuak. Asinain a tu ka ruahthan tik ah mah ka chuah mi kha thil ttha bik a si tiah ka hmuh tthan.
Mah ti cun hawikom rual he Coke thlalang thawl khawn in dawr ah kan pek tthan hna. Coke thlalang thawl 5 hrawng kan khonmi nih rawl voikhat khimte a kan ei ter khawh ko. Zelttuang cung ah ka hawile cu ka i hlonh i kan it sawh ko. Zarhpi ni chiar peng 7 a hlarnak hmun Hare Krishna Hindu biakinn ah ke te kan kal i man lo tein rawl cei lak in ka va ei tawn. A thawt zong a thaw ngaite. Cuticun kha lio caan ah theihduhnak hngalhduhnak thinlung zul in ka rak tuah mi hna hi cawk khawh lo mi mansung bik ah a hung si tthan. Mah lakah pakhat in kan chimh hna lai. Mah lio ah hin Reed Colledge i kut catial dawhnak cawnnak hi ram chungah a tthabik mi a si. Poster te hna, ca tlangtar te hna, Min te hna hi kut in dawh ngai in an rak tial. Cu ti cun zei sianginn kai awk zong ka ngeih lo tikah Kut catial dawhnak ah cun ka kai ve. Serif le San Serif cafang tial hna ka rak cawng. Cu cawnnak ah cun cafang pakhat le khat zeitluk indah an i hlat ti mi biatak tein kan rak cawng. Hi thiamnak i a thawtnam kha ka theih deuhdeuh tikah hi fimthiamnak hi a dawh tuk mi, tuanbia ah a tang kho mi le Sciene thiamnak lei in kawl khawh lo mi thiamnak a si ti ka hmuh. Ka thinlung a ka la ngai te.
Hi thiamnak nih hmai lei ka nunnak caah zeidah a ka bawmh khawh lai ti ka rak thei lo. Asinain kum 10 tluk a rauh hnu Macintosh Computer design ka suai tik ah mah ka rak cawnmi kha ka lung ah a hung chuak tthan. Cu thiamnak cu hmang in Mac hi design ka rak tuah mi a si. Mac hi vawlei cungah hmasat bik cafang dawhdawh he hmanmi PC a si. Kha lio ah mah thiamnak kha rak cawng hlah ning law Macintosh hi a dawh a rem tak mi le zoh nuam mi cafang pawl kha computer ah ka chia kho hnga lo. Windows zong Mac i cafang pawl copy mi a si caah cafang dawh hna hi computer in a chuak kho hnga lo tiah chim khawh a si. Sianginn kai ning law, kut catial cawnnak tintaan cu ka kai hnga lo. Hi thiamnak hi cawng hlah ning law PC ah cafung dawhdawh tial khawhnak hi a um lai lo ti ahcun a hmaan ko lai.
Sianghleiruun ka kai lio ah hmai lei caan zeidah ka si te lai ti cu zeitindah a si khawh hnga. Kum 10 a rauh hnu lawng hnulei caan ka hun zoh i fiangte in ka hmun. Ka chimchap ahcun hmailei caan hi zeitindah a si te lai timi kan hmu kho lo. Hnu lei von her lawng ah hmuh khawh mi a si. Cu caah cun tu ni Boih a la mi sianghngakchia nan za tein hmailei caan kong hi nan ruah ko lai. Tu ni fimnak nih hmai zeitluk indah a thathnemh lai ti na theih lo hmanh ah, khi caan a phak tikah fiangte in nan i hmuh te lai. Nan fimthiam cungah hin zumhnak nganpi ngei uh. Caan tha he a tlakning hman khawh i zuam cio uh.
Pahnihnak cu Duhnak le Tlaknak kong a si.
Kei hi mi vantha ka si. Ka duh taktak mi rian hi ka no tein ka kawl khawh colh. Ka nu le pa i an Leilawng chiahnak kudawng chung i Apple cu Woz he kan rak thoh lio ah hin kum 20 lawng ka si rih. Kan pahnih biatak tein ka rak zuam ko. Kum 10 chungah kan pahnih zuamnak thawng in Dollar 2000 le rianttuan 4000 a ngeimi Company pakhat ah a hung chuak kho. A bik in kan rak sermi Macintosh cu Zuarkhawhnak kan tuah hnu kum khat hrawng ah, kum 30 ka tlin lai ah a si. Rian in chuahter ka si ai. Mah nih tuah mi Company cu zeitindah riah in cun an in chuah thiam tiah nan ruat kho men.
Hi kong hi hitinhin a si.
Apple Company a tthancho thluamah tikah a thiambak tiah ka ruahmi pa pakhat cu keimah he riantuantti ding ah Management rian cu ka pek. Kum khat chung cu a tlamtling ngai ko. Asinain hnu deuh hnu deuh in ka duhning a rak i dang pah thluahmah. A hnu ah biatak ngai in kan buai. Mah tikah Director bu pawl nih amah lei ah an ttang dih i kum 30 ka si ah rian in chuah ka si. Ka nunnak le thiamnak dihlak in ka rak dirhmi thilpi cu ka sung cang ko. Ka caah ah cun a fak ngaingai mi sunghnak le ngaihchiatnak a rak si. Thla tam nawn te zei tuah awk thei lo cun ka rak um ko. David Packard le Bob Nayce cu ka va nawl hna. Silicon Valley hin chuah i tlik tak, zaam tak te hna tiang hi ka lung ah a rak chuak. Asinain duhsah tein ka fiangmi thil pakhat te a um. Cucu zeidah a si ti ahcun ka rian hi ka dawt tuk, ka rian hi ka duhtuk rih ko hi ta ti kai thei. Apple ah kan rak buai nak hna nih ka duhnak dawtnak hi an tei kho hrim lo. Hlonh le hlawt rak tong hmanh ning law kei nih cun ka dawt tuk thiamthiam ko. Ni khatkhat ah thawk tthan ding in ka lung ka rak khiah tthan.
Asinain Apple Company in chuah ka rak tonmi hi ka chanchung ah a nganbik mi vanthatnak a rak si. Mah lio ah hi tihin ka rak ruat hrimhrim lo. Teinak timi thil rit nganpi cu zangte in a kal pi khotu minung pakhat sinak in ka thlen. Zei thil hmanh hi an i fiang hna lo. Hi caan thawk in lungre theihnak vialte kal tak in thilthar sersiamnak caan ttha cu a rak i thawk. Kum 5 a rauh hnu ah NeXt company cu ka dirh khawh. Cun Pixer timi company zong ka dirh. Cun mi ttha taktak nu te he kan i tong i chungkhar zong ka dirh chih. Pixer Company hi vawlei cungah hmasatbik Computer Muittawn a rak chuahtu a si. Nihin ahcun Pixer cu vawlei cungah a larbik mi Cartoon chuahtu company pakhat a si. Cun Apple Company nih NeXt Company cu an ka cawk tthan i Apple Company ah ka phan tthan. NeXt ah ka rak sersiam mi technogy cu Apple i a nunnak bik thil pakhat ah a hung si. Cu ti cun Laurence he a nuammi chungkhar ah ka hung nung kho.
Apple in rak chuak hlah ning law hi bantuk teinak hna hi a hung chuak lai lo ti cu a fiang ko. Rian in chuahter, rian in dinhter timi hi a khaat in a kha mi Damnak siivai bantuk a si. Asinain mizaw nih sii khaa din cu a har ngai ko. Kan nun chung caan ah hin kan Lu hi lungtum ngan in kan deng hna seh law cung bang ka ton tawn hna. Asinain nan zumhnak thlau hrimhrim hlah uh. Ka nun chung i thilhar vialte ka rak tei khawhnak hi ka duhnak ka dawtnak thinlung ruangah a si bik ko rua, tiah ka ruah. Mah caah Sianghngakchia vialte hna a hmaan mi Dawtnak taktak kawl khawh i zuam uh. Mah ka ah hin Nungak kawl zong a tel bangin rian zong ai tel. Atu tiang a tong rih lo mi nan um zong ah nan hmuh hlan lo kawl ko uh. Nan ton sawhmi he i za hlah uh. Ka hmu cang maw, hmu lo timi cu thinlung le he a peh tlaimi a si caah chimawk a tha lo i nanmah tein nan i fiang ko lai. Cuticun nunchung duhmi he na umtti kho lai. Caan a rauh deuh ah an thlum chin lai.
Pathumnak cu Thihnak kong a si.
Kum 17 ka si lio catlang pakhat ka duhtuk mi ka hun lak tthan a si ahcun zeidah a si ti ahcun, "Ni caan hi ka donghnak ni a si tiah ruat peng ning law, ni khatkhat ah cun a si tthiamtthiam ding mi a si." Mah biafang hi ka thinlung ah a cam ngaite. Kum 33 chung zing ka thawh fa tin te thlalang kaa zoh i hi bia hi ka hal peng. Nihin hi ka donghnak ni caan a si ti theihning law zei tuah dah a hau hnga? Mah tikah kan thih lo ding ko ahcun, pakhat tuah cu a hau hrimhrim ti ka fiang. Nunnak caah a biapibik mi lungkhiaknak ka ngeih ah hin bawmtu tha bik ah ka rak hman mi thil cu Thihnak cu "Nunnak i khat te lei ral te ah khin a um ko" timi hi a si. Zeiruangah ti ahcun rumnak hna, lianngannak hna, ruahchannak le ningzah mualpho lai tihnak asiloah sunghnak lai tihnak vialte hna cu thihnak he an i ton tik ahcun an mah tlau tein an tlau ko i, abiapi bik mi thil lawng lawng kha an tang tawn.
Liam cia kum khat ah, tha lo ngai in ka dam lo. Zeidah si ti ahcun Pancrease Cancer zawtnak na ngei ti si. Pancrease cu zei a si ti hmanh ka thei bal lo. A saubik ah thla thum in thla ruuk chung lawng nun khawh ding kha a si. Damh khawhmi Pancrease cancer a um rih lo tiah Doctor te nih a kan ti. Asullam cu zeisi ti ahcun tu hnu kum 10 ahcun ka fale ka chimh hna lai na timi cu hmai thla hnih khat chung hin a dih lak in chim hna tinak a si ko cang. A taangmi chungkhar hna harsa lo ding in, na rian hi a rannak in limzok cang tinak a si ko. Ka kal cang lai "ByeBye" ti hna tinak a si ko. Asinain tha tein a ka check i, an cun hlai tikah cun, dam khawhmi a si ko lai. Mah bantuk cancer cu a um bal tiah an ti tthan. Cu ticun ka tlawp i a tu tiang ka nun khawhnak a si. Chim duh00mi cu mizei poah nih thihnak hi kan ttih. "Vancung khua, Vanram ah ka kal lai tiah a ruatmi hna hmanh nih vanram kal ding thih cu an duh lo, asinain thih cu ahohmanh nih kan hrial kho fawn lo. Nikhat khat ah kan ton cio dingmi a si ko. Thihnak hi Jesus lawng nih a tei. Asinain a mah a thi hmasat i a tho tthanmi a si caah a thihnak cu a ton ve. Hi vawlei pum hin thihnak in a luat mi a um bal lo.
Zeiruangah kan thih ti ahcun a si awk a si caah a si ko. Thihnak nih a hlun tukmi thil hna cu a hlonh hna i thil thar nih a hun rulh than ve. Mah caah cun nannih sianghleiruun sianghngakchia hna zong, nihin ah mino muidawh tete nan si ko nain, nikhatkhat ah cun na tar te lai i hlonhmi thil nan si te ko lai. Lungthatlonak bia ka chim sual ahcun ka ngai thiam uh. Asinain a hmanmi thil a si ko. Cucaah cun Sianghngakchia hna caan tampi nan ngei lo. Hawi dang bantuk in nan caan hi a lak in dih ter hlah uh. Mi duh thiamnak chungah nan nunnak thongtla hlah seh. Nan thinlung i auhnak thawng kha ngai uh. Mi dang tuah sernak le khenkhamnak hna i ter hrimhrim hlah uh. Abiapi bik mi cu "Nan thinlung nih an hruainak hna hmunhma ah khan kal ko uh" anmah nih zei siding dah na duh taktak ti an theih ko. A dang pawl cu a biapi lo mi thil an si.
Ka hngakchiat lio ah Cauk ttha taktak mi "The Earth Catalog" timi ka ngei. Computer ca tialnak te a chuak hlan 1960 ah a si. Hi cauk a ttialtu cu Stanford he a nai te Menlo Park ah a um mi Stewart Brand a rak si. Atu nan chan bang in computer a um lo caah Kut tuk ca tialnak in an tial i, Polaroid camera he an ttawn hnu ah an chuah mi a si. Tu ni ah Google cauk tha bantuk in nan hmuh bantuk in khi lio Google chuah hlan kum 35 lio ah cauk tha taktak, a dawh tuk mi a si. Stewart le a hawile hna nih cauk cu an chuah lengmang. Keimah zong atu nanmah bantuk ka si lio 1970 kum hrawngah a si. A donghnak ah a tial mi cu, "Ttaam hal in Um Law, Mirut ah bantuk in Nung" ti hi a si. (www.wholeearth.com) ah kawl khawh a si. Kei zong hihi ka nun pimi a si. Atu Sianghngakchia hna zong laksawng pek kan duhmi hna cu "Ttaamhal in Um law, Mihrut bantuk in Nung".
